ΤΟ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝ ΔΙΚΑΙΟΝ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Μοσχοβάκης Νικόλαος Γ., Το εν Ελλάδι δημόσιον δίκαιον επί Τουρκοκρατίας, εν Αθήναις 1882. Η μονογραφία, που αποτελεί διατριβή επί υφηγεσία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αποτελεί βασική μελέτη για την απονομή της δικαιοσύνης στις αστικές υποθέσεις των ορθοδόξων χριστιανών την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας. Το βιβλίο διαιρείται σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος ο Μοσχοβάκης κάνει επισκόπηση του οθωμανικού δημοσίου δικαίου και του διοικητικού συστήματος της αυτοκρατορίας του Σουλτάνου. Στο δεύτερο μέρος εξετάζει τις αρμοδιότητες της Ορθοδόξου Εκκλησίας στις υποθέσεις γάμου, διαζυγίου και διαθηκών των πιστών της μετά την ΄Αλωση, και ερευνά τον θεσμό των κοινοτήτων εν γένει και ανά περιοχή: στην Πελοπόννησο, τη Μάνη, τη Στερεά Ελλάδα και στις νήσους του Αιγαίου, καθώς και τον θεσμό του κλεφταρματωλισμού. Ο Μοσχοβάκης ανάγει τις ρίζες του θεσμού των κοινοτήτων της Τουρκοκρατίας στις πόλεις-κράτη της αρχαιότητας και ισχυρίζεται ότι οι Οθωμανοί προσάρμοσαν τον αρχαίο αυτό θεσμό στο διοικητικό τους σύστημα, επιτρέποντας έτσι στους Έλληνες να αυτοδιοικούνται σε ορισμένο βαθμό, υπό τον όρο να πληρώνουν τακτικά και πλουσιοπάροχα τους επιβεβλημένους φόρους. Στο τρίτο μέρος ο συγγραφέας κάνει «επιθεώρηση» των συστημάτων δημοσίου δικαίου στην Αγγλία και τη Γαλλία της εποχής του, και καταλήγει στην ανωτερότητα του ελληνικού κοινοτικού συστήματος και τις μεγάλες ικανότητες πολιτικής επιβίωσης των Ελλήνων υπό ξένη κυριαρχία.