VOYAGES DE BASILE VATACE EN EUROPE ET EN ASIE

Legrand Émile, Voyages de Vasile Vatace en Europe et en Asie. Βασιλείου Βατάτζη περιηγητικόν, Παρίσι 1886. Ο διαπρεπής Γάλλος νεοελληνιστής (1842-1903) δημοσιεύει εδώ ολόκληρο το περιηγητικόν του Βασιλείου Βατάτζη με εκτενή εισαγωγή με πληροφορίες για τα σωζόμενα χειρόγραφα του έργου, σχολιασμό και γλωσσάριο της ιδιάζουσας γλώσσας του Βατάτζη. Ο Βατάτζης (γεν. 1694), γιος ενός ιερέα (και Μεγάλου Οικονόμου του Οικουμενικού Θρόνου) από τα Θεραπειά της Κωνσταντινούπολης, ταξίδεψε το 1716 από τις ακτές του Βοσπόρου στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, επισκέφθηκε το Γαλάτσι και το Ιάσιο, εν συνεχεία διέσχισε τη Ρωσία και περνώντας από το Κίεβο έφθασε στη Μόσχα. Από εκεί μετέβη στο Βουκουρέστι, πέρασε από την Τρανσυλβανία, την Πολωνία (Λιούμπλιν, Βαρσοβία), τον Καύκασο (Καζάν, Αστραχάν) και την Κασπία Θάλασσα, την Περσία (Ισπαχάν) και τον Περσικό Κόλπο (Μπαχρέιν), και επέστρεψε μέσω Μόσχας και Αγίας Πετρούπολης στη βασιλεύουσα. Το 1727 ξεκίνησε το δεύτερο ταξίδι του προς την Ανατολή, φθάνοντας ώς το Σινικό Τείχος· ο Ρωμιός περιηγητής, γνώστης της περσικής και της αραβικής γλώσσας και ισάξιος του Μάρκο Πόλο, περιγράφει με εναργή τρόπο την ζωή των Τουρκομάνων νομάδων στις στέπες της Κεντρικής Ασίας και την προσωπικότητα του Δαλάι Λάμα. Στην επιστροφή επισκέφθηκε τις περιοχές της Μποχάρας, της Οξιδιανής και της Σογδιανής, του σημερινού Ουζμπεκιστάν και του Αφγανιστάν (Καμπούλ). Στο τρίτο του ταξίδι ο Βατάτζης περιηγήθηκε στη Δυτική Ευρώπη: επισκέφθηκε το Βερολίνο, το Ανόβερο, το Αμβούργο, την Κοπεγχάγη, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία, τη Γαλλία (Παρίσι) και κατέληξε στην Αγγλία, όπου περιηγήθηκε στο Λονδίνο και στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Στο παράρτημα του βιβλίου επισυνάπτεται ο χάρτης της κεντρικής Ασίας, που συνέταξε ο Βατάτζης κατά την παραμονή του στο Λονδίνο το 1732.