ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΖΑΚΥΝΘΟΥ. ΤΟΜΟΙ Α-Β

Χιώτης Παναγιώτης, Ιστορικά απομνημονεύματα της νήσου Ζακύνθου, τόμοι Α´+Β´, εν Κερκύρα 1849-1858. Ο Παναγιώτης Χιώτης (βλ. αρ. 102 της Βιβλιοθήκης Ιστορικών Μελετών) πρόβαλε όσο κανείς άλλος την ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδας του. Τα Ιστορικά απομνημονεύματα αποτελούν μία εκτενέστατη συλλογή ιστορικής ύλης, που διαιρείται σε τρία κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο ερμηνεύονται τα τοπωνύμια και η ελληνική καταγωγή των αρχαίων Ζακυνθίων και εξιστορούνται τα γεγονότα της αρχαίας ιστορίας της νήσου «από των αρχαιοτάτων χρόνων» έως τη ρωμαϊκή κατάκτηση. Το δεύτερο κεφάλαιο πραγματεύεται την ιστορική πορεία από τη ρωμαϊκή έως τη βενετική κατάκτηση (1483), ενώ το τρίτο (και εκτενέστερο) κεφάλαιο την περίοδο της Βενετοκρατίας μέχρι την κατάκτηση της Ζακύνθου από τους 'Αγγλους (1809). Εκτός από τα πολιτικά και εκκλησιαστικά γεγονότα, ο Χιώτης ερευνά τα λαογραφικά έθιμα και τις οικονομικές ασχολίες των Ζακυνθίων. Στο τέλος βιογραφούνται οι Φράγκοι κυρίαρχοι και οι επιφανείς Ζακύνθιοι που διέλαμψαν στα γράμματα και τις τέχνες έως το 1826. Ακολουθώντας το ρεύμα του ιστορισμού, σκοπός του Χιώτη είναι να τεκμηριώσει την ελληνικότητα των κατοίκων της Ζακύνθου. Η εργασία του Χιώτη αποτελεί αναντικατάστατη πηγή για την επτανησιακή ιστορία και παραμένει ακόμη αξεπέραστη στο σύνολό της. Την αναστατική έκδοση προλογίζει ο καθηγητής Γεώργιος Σ. Πλουμίδης.