Περί της νήσου Πέτσας ή Σπετσών

Ορλάνδου Αν., Περί της νήσου Πέτσας ή Σπετσών. Εν Πειραιεί 1877, 8o, σελ. 96 (1976). Ανατύπωση Β΄ (2015). ISBN 978-960-258-126-1

 107) Ορλάνδος, Αναστάσιος Κ., Περί της νήσου Πέτσας ή Σπετσών, εν Πειραιεί 1877. Ο Αναστάσιος Ορλάνδος (1816-1882), γόνος γνωστής ναυτικής οικογένειας των Σπετσών, εξιστορεί εδώ συνοπτικά την ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδας του κατά τους αρχαίους, τους βυζαντινούς και τους νεώτερους χρόνους. Ο Σπετσιώτης φιλογενής δίδει πολύτιμες πληροφορίες για τη γεωγραφία, τον πληθυσμό, την κοινοτική διοίκηση, την ταξική διάρθρωση, την εκπαίδευση και προπαντός τη ναυτιλία του νησιού του, το οποίο μέχρι το 1860 αριθμούσε περίπου 190 πλοία εκτοπίσματος 60 τόννων το καθένα. Ο Ορλάνδος στέκεται ιδιαίτερα στα Ορλωφικά (εξού πολλοί Σπετσιώτες ναυμάχοι του ʼ21 έλαβαν το επώνυμο Ορλώφ) και στην καταστροφή του νησιού του από τους Οθωμανούς το 1769. Ο Α. Ορλάνδος, κατ’ επάγγελμα αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, είναι περισσότερο γνωστός για τα Ναυτικά, ήτοι Ιστορία των κατά τον υπέρ της ανεξαρτησίας της Ελλάδος αγώνα πεπραγμένων υπό των τριών ναυτικών νήσων, ιδίως δε των Σπετσών (δύο τόμοι, εν Αθήναις 1869), όπου αφηγείται λεπτομερώς «τα πεπραγμένα» του τρινήσιου πολεμικού στόλου των επαναστατημένων Ελλήνων. Εδώ ο Ορλάνδος ανασκευάζει ορισμένες λανθασμένες πληροφορίες του Κωνσταντίνου Παπαρρηγοπούλου και του Αντωνίου Μιαούλη, οι οποίοι κατ’ αυτόν υποβιβάζουν τις πολύτιμες υπηρεσίες των Σπετσιωτών στην απελευθέρωση του ελληνικού έθνους.